Οι δεξιότητες προλεκτικής επικοινωνίας είναι όλοι οι τρόποι με τους οποίους ένα παιδί επικοινωνεί με τους άλλους, χωρίς να χρησιμοποιεί λέξεις. Αυτές είναι δεξιότητες πρώιμης ανάπτυξης που αποτελούν τη βάση της μελλοντικής ανάπτυξης του λόγου, της επικοινωνίας και των κοινωνικών δεξιοτήτων  ενός παιδιού. Οι προλεκτικές δεξιότητες επικοινωνίας περιλαμβάνουν πράγματα όπως η οπτική επαφή, οι χειρονομίες, η κοινή προσοχή και η εναλλαγή σειράς.

 

Πότε αναπτύσσονται συνήθως οι δεξιότητες προλεκτικής επικοινωνίας;

Πολύ, πολύ νωρίς! Στην πραγματικότητα, οι δεξιότητες προλεκτικής επικοινωνίας αρχίζουν να αναπτύσσονται από τη στιγμή που γεννιέται ένα παιδί. Η πυραμίδα επικοινωνίας (παρακάτω) παρέχει μια οπτική απεικόνιση των επικοινωνιακών δεξιοτήτων που συνήθως αποκτά ένα παιδί όταν μαθαίνει να αλληλεπιδρά με τους άλλους. Η τυπική ανάπτυξη ξεκινά εδώ και προχωρά σε κάθε επίπεδο της πυραμίδας καθώς βελτιώνεται η επικοινωνία του παιδιού.

Ενώ οι δεξιότητες επικοινωνίας εμφανίζονται συνήθως με αυτή τη σειρά, ένα παιδί δεν χρειάζεται να κυριαρχήσει σε ένα στάδιο πριν προχωρήσει στο επόμενο. Στην πραγματικότητα, τα περισσότερα παιδιά αναπτύσσουν δεξιότητες σε όλους αυτούς τους τομείς ταυτόχρονα – για παράδειγμα, ένα παιδί σχεδόν πάντα βελτιώνει τις δεξιότητές του στην ακρόαση και το παιχνίδι ενώ μαθαίνει να λέει τις πρώτες του λέξεις.

 

Πώς μπορώ να βελτιώσω τις προλεκτικές δεξιότητες επικοινωνίας του παιδιού μου;

Τα παιδιά μαθαίνουν αυτές τις δεξιότητες αλληλεπιδρώντας με τους γονείς και τα αδέρφια τους καθώς και παρατηρώντας τους άλλους στο περιβάλλον τους. Μερικά από τα πρώτα σημάδια επικοινωνίας περιλαμβάνουν το χαμόγελο και την παραγωγή ήχων χωρίς νόημα. Οι προλεκτικές δεξιότητες περιλαμβάνουν επίσης:

 

Οπτική επαφή

Αυτό επιτρέπει στα παιδιά να έχουν ουσιαστικές αλληλεπιδράσεις με τους άλλους, παρακολουθώντας πλήρως το πρόσωπο του άλλου κάνοντας μια κοινωνική σύνδεση. Η οπτική επαφή από μικρή ηλικία διδάσκει στα παιδιά να ερμηνεύουν τις εκφράσεις του προσώπου και να έχουν θετικές σκέψεις για τους άλλους. Καθώς ένα παιδί ωριμάζει, η οπτική επαφή το βοηθά να επικεντρωθεί στα άτομα όταν βρίσκονται σε θορυβώδη περιβάλλοντα. Ενθαρρύνετε τη βλεμματική επαφή του παιδιού σας στο σπίτι, επιτρέποντας άφθονο χρόνο πρόσωπο με πρόσωπο, κατεβαίνοντας στο πάτωμα μαζί του, χρησιμοποιώντας ενθουσιασμένα πρόσωπα και παίζοντας παιχνίδια όπως «κου-κου τσα».

Μίμηση

Αυτό συμβαίνει όταν ένα παιδί μαθαίνει να κάνει κάτι νέο, αντιγράφοντας αυτό που κάνει κάποιος άλλος. Η μίμηση ξεκινά συνήθως με σωματικές ενέργειες όπως κουνήματα, παλαμάκια ή χτυπήματα παιχνιδιών και εξελίσσεται σε προφορικές λέξεις με την πάροδο του χρόνου. Ενθαρρύνετε τις δεξιότητες μίμησης του παιδιού σας στο σπίτι διαμορφώνοντας απλές ενέργειες, ήχους ή εκφράσεις του προσώπου και επαινώντας το παιδί σας όταν κάνει το ίδιο.

Εναλλαγή σειράς

Αυτή είναι μια σημαντική δεξιότητα αλληλεπίδρασης που ξεκινά πολύ νωρίτερα από το πρώτο επιτραπέζιο παιχνίδι ενός παιδιού. Η εναλλαγή μπορεί να είναι τόσο απλή, όσο το να κάνετε αστείες γκριμάτσες. Το παιδί αρχίζει να μαθαίνει τους κανόνες επικοινωνίας «εγώ-εσύ». Ενθαρρύνετε τις δεξιότητες του παιδιού σας στο σπίτι με παιχνίδια όπως τύμπανο, κρυφτό, παλαμάκια, αστείες φάτσες, γαργαλητό κα.

Κοινή προσοχή

Η κοινή προσοχή περιλαμβάνει την κοινή εστίαση σε ένα αντικείμενο ή ένα άτομο μαζί με κάποιον άλλον. Αυτό μας επιτρέπει να καταλάβουμε ότι αναφερόμαστε, σκεφτόμαστε και μιλάμε για το ίδιο πράγμα με το άλλο άτομο. Για παράδειγμα, το παιδί σας μπορεί να κοιτάξει εσάς, έπειτα το μπουκάλι με το γάλα του, και  μετά πάλι πίσω σε εσάς. Ενθαρρύνετε τις δεξιότητες κοινής προσοχής του παιδιού σας στο σπίτι, εισάγοντας απλά αντικείμενα στον χρόνο σας πρόσωπο με πρόσωπο και κρατώντας ψηλά πράγματα που κοιτάζει το παιδί σας, ώστε να μπορείτε να τα κοιτάξετε μαζί, πχ βιβλία.

Χειρονομίες

Αυτό περιλαμβάνει ενέργειες όπως το να δείχνεις, να ζητάς, να δίνεις, να «λες» ναι/όχι ή να χαιρετάς. Τα παιδιά αναπτύσσουν χειρονομίες πριν αναπτύξουν λέξεις. Ενθαρρύνετε την ανάπτυξη χειρονομιών του παιδιού σας στο σπίτι διαμορφώνοντας τις ίδιες χειρονομίες ξανά και ξανά και απαντώντας αμέσως εάν παρατηρήσετε ότι το παιδί σας προσπαθεί να χρησιμοποιήσει μία.

Φωνοποιήσεις

Οι φωνές είναι ένα πρώιμο σημάδι ότι το παιδί σας συνειδητοποιεί το στόμα του και την ικανότητά του να κάνει θορύβους. Επομένως, οι φωνές είναι το πρώιμο στάδιο ανάπτυξης του λόγου. Ενθαρρύνετε τις φωνοποιήσεις του παιδιού σας στο σπίτι απαντώντας του, όποτε φωνάζει. Αυτό θα διδάξει στο παιδί σας ότι οι φωνές είναι μια μορφή επικοινωνίας – δηλαδή, «όταν φωνοποιώ, κάτι συμβαίνει!»

Παιχνίδι

Αν και δεν είναι αυστηρά μια δεξιότητα προλεκτικής επικοινωνίας, το παιχνίδι είναι κρίσιμο για να βοηθήσει τα παιδιά να κατανοήσουν τον κόσμο γύρω τους, εκθέτοντάς τα σε ανθρώπους, αντικείμενα, ενέργειες και γεγονότα σε ένα ασφαλές περιβάλλον. Μέσω του παιχνιδιού, τα παιδιά μαθαίνουν επίσης για τη μονιμότητα των αντικειμένων, την αιτία και το αποτέλεσμα, την αλληλουχία, την επίλυση προβλημάτων και την κοινωνική αλληλεπίδραση. Ενθαρρύνετε την ανάπτυξη του παιχνιδιού του παιδιού σας στο σπίτι, επιτρέποντάς του να εξερευνήσει νέα αντικείμενα και ιδέες, συμμετέχοντας στις δραστηριότητές του με ενθουσιασμό και δείχνοντάς του νέους τρόπους παιχνιδιού. Λάβετε υπόψη ότι το παιδί σας θα μάθει πολύ περισσότερα από εσάς παρά από τα παιχνίδια του!

 

Χρειάζεται το παιδί μου να αναπτύξει δεξιότητες προλεκτικής επικοινωνίας πριν μιλήσει;

Σε γενικές γραμμές, ναι. Όταν χτίζετε ένα σπίτι, είναι σημαντικό να δημιουργήσετε μια ισχυρή βάση πριν εργαστείτε σε οποιοδήποτε άλλο μέρος της κατασκευής. Αυτό όχι μόνο βοηθά το σπίτι να παραμείνει ισχυρό και στιβαρό με την πάροδο του χρόνου, αλλά καθιστά επίσης πολύ πιο πιθανό ότι τα μεταγενέστερα στάδια της κατασκευής θα είναι επιτυχημένα. Η ίδια λογική μπορεί να εφαρμοστεί όταν σκεφτόμαστε τη σχέση μεταξύ των δεξιοτήτων προλεκτικής επικοινωνίας και της μελλοντικής γλωσσικής ανάπτυξης. Εάν ένα παιδί πιεστεί να πει λέξεις πριν αναπτύξει γερά θεμέλια επικοινωνίας, είναι λιγότερο πιθανό να βιώσει επιτυχία στο μέλλον.

 

Για παράδειγμα, εάν ένας ενήλικας μοντελοποιήσει τη λέξη «μπουκάλι» ενώ ένα παιδί κοιτάζει επίσης το μπουκάλι (κοινή προσοχή), αυτή η νέα λέξη έχει ξαφνικά μια σημασία. Ωστόσο, εάν ένας ενήλικας μοντελοποιήσει τη λέξη «μπουκάλι» ενώ ένα παιδί δεν κοιτάζει  το μπουκάλι μαζί του, το παιδί έχει πολύ λιγότερες ευκαιρίες να κάνει αυτή τη σύνδεση.

 

Θυμηθείτε, οι προλεκτικές δεξιότητες είναι τα δομικά στοιχεία της επικοινωνίας και ποτέ δεν είναι αργά να αρχίσετε να καλλιεργείτε, να ενθαρρύνετε και να διαμορφώνετε δεξιότητες προλεκτικής επικοινωνίας στο σπίτι.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Πηγή:carespeechpathology.com